سندرم متابولیک چیست؟
سندرم متابولیک که به عنوان سندرم X نیز شناخته می شود، مجموعه ای از اختلالات متابولیک است که منجر به بیماری های قلبی عروقی ، سکته و دیابت نوع 2 می شود.
مطالعات اخیر نشان دادند که حداقل یک پنجم جمعیت ایران مبتلا به سندرم متابولیک هستند بطوری که شیوع کلی سندرم متابولیک در ایران 21.1 درصد گزارش شد.[۱]
نشانه‌های سندرم متابولیک
جدیدترین و گسترده ترین معیارهای شناسایی سندرم متابولیک وجود 3 یا تعداد بیشتری از عوامل خطرزای متابولیک زیر می باشد[۲]:
چاقی شکمی
این به معنای داشتن دور کمر بیش از 35 اینچ(88 سانتیمتر) برای زنان و بیش از 40 اینچ(102 سانتیمتر) برای مردان است.افزایش دور کمر شکلی از چاقی است که به شدت با سندرم متابولیک مرتبط است.
فشار خون بالا
130/85 میلی متر جیوه یا بالاتر. فشار خون طبیعی کمتر از 120 میلی متر جیوه برای فشار سیستولیک (حد بالا) و کمتر از 80 میلی متر جیوه برای فشار دیاستولیک (حد پایین) تعریف می شود. فشار خون بالا به شدت با چاقی مرتبط است. اغلب در افرادی که مقاومت به انسولین دارند دیده می شود.
اختلال در قند خون ناشتا
این به معنای سطحی برابر یا بیشتر از 100 میلی گرم در دسی لیتر است.
سطوح بالای تری گلیسیرید
بیش از 150 میلی گرم در دسی لیتر است. تری گلیسیرید، نوعی چربی در خون است.
کلسترول HDL (کلسترول خوب) پایین
کمتر از 40 میلی گرم در دسی لیتر برای مردان و کمتر از 50 میلی گرم در دسی لیتر برای زنان، کم در نظر گرفته می شود.[۳] [۴]
اکثر افرادی که سندرم متابولیک دارند مقاومت به انسولین دارند. بدن انسولین می‌سازد تا گلوکز (قند) را برای استفاده به عنوان انرژی به سلول‌ها منتقل کند. چاقی که معمولا در افراد مبتلا به سندرم متابولیک دیده می شود، پاسخ سلول های بدن به انسولین را دشوارتر می کند. اگر بدن نتواند انسولین کافی برای غلبه بر مقاومت بسازد، سطح قند خون افزایش می یابد و باعث دیابت نوع 2 می شود. سندرم متابولیک ممکن است شروعی برای ایجاد دیابت نوع 2 باشد.
انجمن قلب آمریکا (AHA) تخمین زده است که سندرم متابولیک به زودی به عامل خطر اصلی برای بیماری های قلبی عروقی، قبل از کشیدن سیگار تبدیل خواهد شد. همچنین کارشناسان معتقدند افزایش نرخ چاقی با افزایش نرخ سندرم متابولیک مرتبط است.
چه چیزی باعث سندرم متابولیک می شود؟
کارشناسان به طور کامل نمی دانند که چه چیزی باعث سندرم متابولیک می شود. عوامل متعددی به هم مرتبط هستند. چاقی به علاوه سبک زندگی بی تحرک به عوامل خطر ابتلا به سندرم متابولیک کمک می کند و دیگر عوامل آن شامل کلسترول بالا، مقاومت به انسولین و فشار خون بالا است. این عوامل ممکن است منجر به بیماری قلبی عروقی و دیابت نوع 2 شود.
از آنجایی که سندرم متابولیک و مقاومت به انسولین ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند، بسیاری از ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی معتقدند که مقاومت به انسولین ممکن است یکی از دلایل سندرم متابولیک باشد.
مقاومت به انسولین
انسولین هورمونی است که به بدن شما کمک می کند از گلوکز (قند ساده ای که از غذایی که می خورید ساخته می شود)به عنوان انرژی استفاده کند. در افراد مبتلا به مقاومت به انسولین، انسولین به خوبی کار نمی‌کند، بنابراین بدن شما به تولید بیشتر و بیشتر آن ادامه می‌دهد تا با افزایش سطح گلوکز مقابله کند. در نهایت، این می تواند منجر به دیابت شود.مقاومت به انسولین ارتباط نزدیکی با چاقی شکمی دارد.
چاقی به خصوص چاقی شکمی
کارشناسان می گویند که سندرم متابولیک به دلیل افزایش نرخ چاقی در حال شایع تر شدن است. علاوه بر این، به نظر می رسد داشتن چاقی شکمی - برخلاف سایر نقاط بدن - خطر ابتلا را افزایش می دهد.
سبک زندگی ناسالم
خوردن یک رژیم غذایی سرشار از غذاهای فرآوری شده ناسالم و عدم فعالیت بدنی کافی می تواند در ابتلا به سندرم متابولیک نقش داشته باشد.
عدم تعادل هورمونی
هورمون ها ممکن است نقش داشته باشند. به عنوان مثال، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)و وضعیتی که بر روی باروری تأثیر می گذارد، با عدم تعادل هورمونی و سندرم متابولیک مرتبط است.
سیگار کشیدن
سایر عوامل
سایر عواملی که ممکن است به سندرم متابولیک کمک کنند عبارتند از تغییرات ژنتیکی در توانایی فرد برای تجزیه چربی ها (لیپیدها) در خون، سن بالاتر و مشکلات در نحوه توزیع چربی بدن.[۵]
چه کسانی در خطر ابتلا به سندرم متابولیک هستند؟
دانستن عوامل خطر برای هر بیماری می تواند به شما کمک کند تا اقدامات مناسب را انجام دهید. این شامل تغییر رفتارها و نظارت بر این بیماری توسط ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی است.عوامل خطر مرتبط با سندرم متابولیک عبارتند از:
سن
هر چه سن شما بالاتر باشد احتمال ابتلا به سندرم متابولیک بیشتر است.
قومیت
آمریکایی های آفریقایی تبار و آمریکایی های مکزیکی بیشتر در معرض ابتلا به سندرم متابولیک هستند. زنان آفریقایی-آمریکایی حدود 60 درصد بیشتر از مردان آفریقایی-آمریکایی به این سندرم مبتلا می شوند.
شاخص توده بدنی (BMI) بیشتر از 25
BMI اندازه گیری چربی بدن در مقایسه با قد و وزن است.
سابقه شخصی یا خانوادگی دیابت
زنانی که در دوران بارداری دیابت داشته اند (دیابت بارداری) یا افرادی که یکی از اعضای خانواده آنها مبتلا به دیابت نوع 2 است بیشتر در معرض خطر ابتلا به سندرم متابولیک هستند.