آیا دیابت نوع دو قابل معکوس شدن است؟

دیابت نوع دو در جهان

اگرچه هیچ درمان قطعی برای دیابت نوع 2 وجود ندارد، اما مطالعات نشان می دهد که برخی افراد می توانند آن را معکوس کنند. از طریق تغییر رژیم غذایی و کاهش وزن، ممکن است بتوانید بدون دارو به سطوح طبیعی قند خون برسید و آن را حفظ کنید. طبق آمار فدراسیون بین المللی دیابت (IDF) در سال 2017، تقریباً 425 میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به دیابت هستند.علیرغم پیشرفت های اخیر در گزینه های درمانی دارویی و تکنولوژیکی، دیابت یک اپیدمی بزرگ بهداشت عمومی است.

دیابت نوع 2 مدتهاست که به عنوان یک بیماری مزمن صعب العلاج شناخته شده است. بهترین نتیجه ای که انتظار می رود، بهبود علائم دیابت یا کند کردن پیشرفت اجتناب ناپذیر آن است. تقریباً 50 درصد از بیماران دیابت نوع 2 طی ده سال پس از تشخیص به انسولین درمانی نیاز خواهند داشت ، اگرچه در گذشته دیابت مزمن و غیرقابل برگشت نامیده می شد، اما الگوی آن در حال تغییر است.

روش های معکوس کردن دیابت

گزارش جهانی اخیر سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سال 2016 در مورد دیابت بخشی را در مورد معکوس کردن دیابت اضافه کرد و اذعان کرد که می توان از طریق کاهش وزن و محدودیت کالری به آن دست یافت . « معکوس کردن دیابت » اصطلاحی است که در مقالات علمی و مطبوعات غیرمستقیم راه پیدا کرده است.در حالی که معیارهای دقیق هنوز مورد بحث است، اکثریت موافقند که هموگلوبین A1c (HbA1c) زیر آستانه دیابت 6.5٪ برای مدت طولانی بدون استفاده از داروهای کنترل قند خون را واجد شرایط این تعریف بدانند.. به همین ترتیب، عباراتی مانند بهبودی "جزئی" (HbA1c <6.5 بدون داروهای کنترل قند خون به مدت 1 سال) یا بهبودی "کامل" (HbA1c <5.7 بدون داروهای کنترل قند خون به مدت 1 سال) توسط یک گروه متخصص تعریف شده است. توجه به این نکته مهم است که اصطلاح "درمان" برای دیابت نوع 2 به کار برده نشده است، زیرا پتانسیل بروز مجدد وجود دارد.

تعداد قابل توجهی از مطالعات نشان می‌دهند که معکوس کردن دیابت با استفاده از جراحی چاقی قابل دستیابی است، در حالی که روش‌های دیگر، مانند رژیم‌های غذایی کم کالری یا محدودیت کربوهیدرات نیز در بسیاری از مطالعات اثربخشی خود را نشان داده‌اند.

رژیم های کم کربوهیدرات و معکوس شدن دیابت

دراین اینجا ما شواهد موجود در مورد معکوس شدن دیابت بوسیله رژیم غذایی کم کربوهیدرات را بررسی می کنیم .

رژیم غذایی کم کربوهیدرات در تاریخ

قبل از کشف انسولین در سال 1921، رژیم‌های کم کربوهیدرات رایج‌ترین درمان برای دیابت بودند . این پارادایم هم با توسعه انسولین اگزوژن و هم بعداً با ظهور الگوی رژیم غذایی کم چرب تغییر کرد. رژیم غذایی کم چربی که به طور پیش فرض کربوهیدرات بالایی دارد، به توصیه استاندارد در دستورالعمل ها در سراسر جهان تبدیل شد. هدف به جای جلوگیری از افزایش گلوکز، حفظ کنترل قند خون از طریق افزایش استفاده از داروهای کنترل قند خون از جمله انسولین بود. در دهه گذشته، مطالعات بالینی شروع به احیای رویکرد رژیم‌های کم کربوهیدرات قبل از کشف انسولین کرده است. در پاسخ به شواهد جدید در مورد اثربخشی محدودیت کربوهیدرات، اخیراً کربوهیدرات کم به عنوان یک الگوی غذایی توسط انجمن دیابت آمریکا و انجمن اروپایی برای مطالعه دیابت (EASD) تایید شده است.

تعریف رژیم کم کربوهیدرات

اگرچه تعریف دقیق رژیم‌های کم کربوهیدرات متفاوت است، یک رژیم کم کربوهیدرات معمولاً کربوهیدرات کل را به کمتر از 130 گرم در روز محدود می کند، در حالی که یک رژیم بسیار کم کربوهیدرات یا کتوژنیک معمولاً کربوهیدرات کل را به 20 تا 30 گرم در روز محدود می کند.

مقایسه رژیم کم کربوهیدرات با رژیم های غذایی دیگر

رژیم غذایی گلیسمی پایین همراه با محدویت کالری

مطالعه ای که یک رژیم غذایی کم کربوهیدرات (کربوهیدرات کمتر از 20 گرم) را با یک رژیم غذایی گلیسمی پایین همراه با محدویت کالری در بیماران دیابتی مقایسه کرد، کاهش بیشتری در HbA1c، وزن و سطوح انسولین در رژیم کم کربوهیدرات نشان داد . علاوه بر این، در هفته بیست و چهارم ، 95٪ از شرکت کنندگان در رژیم کم کربوهیدرات داروهای کنترل قند خون را کاهش یا حذف کردند، در حالی که این اتفاق در 62٪ افراد با رژیم شاخص گلیسمی پایین رخ داد.

رژیم غذایی کم کربوهیدرات

یک کارآزمایی یک ساله، کاهش قابل توجهی HbA1c را در بیماران دیابتی با رژیم غذایی کم کربوهیدرات(کمتر از 30 گرم در روز)با کالری آزاد، در مقایسه با افراد با رژیم غذایی کم چرب همراه با محدودیت کالری نشان داد.

در مطالعه دیگر، یک برنامه غذایی کم کربوهیدرات یک ساله، به همراه 10 هفته برنامه آموزشی، با تمرکز بر تغذیه به صورت دیجیتالی و آنلاین با هدف بهبود کنترل قند خون، کاهش مصرف داروهای کاهش دهنده قند خون، و ترویج کاهش وزن در 1000 نفر از بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 2 صورت گرفت. زمانی که بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 2 در این برنامه شرکت کردند( به خصوص وقتی که تمام 10 هفته آموزش برنامه را به پایان رساندند)، کاهش قابل توجهی HbA1c، کاهش وزن و کاهش داروها را گزارش دادند. درصد افراد با سطح HbA1c کمتر از 6.5٪ (که نشان دهنده کنترل خوب دیابت است) از 25.70٪ به 50.30٪ افزایش یافت. علاوه بر این، 46.00٪ از شرکت کنندگان حداقل 5٪ از وزن بدن خود را از دست دادند. همچنین، از شرکت کنندگانی که در ابتدا حداقل یک داروی دیابت هیپوگلیسمی مصرف می کردند،40.5% یک یا چند مورد از این داروها را کاهش دادند.

درصد افراد با سطح HbA1c کمتر از 6.5٪ از 25.70٪ به 50.30٪ افزایش یافت. اهمیت این نتایج زمانی بیشتر مشخص می شودکه این درجه از بهبودی، زمانی که از طریق دارودرمانی به دست می آید، اغلب با افزایش وزن و خطر هیپوگلیسمی همراه است.

رژیم غذایی کم کربوهیدرات به صورت کالری آزاد

یک مطالعه یک ساله کوچک با 34 شرکت‌کننده، در مورد رژیم غذایی کم کربوهیدرات به صورت کالری آزاد در مقایسه با رژیم غذایی کربوهیدرات متوسط با محدودیت کالری، کاهش قابل توجهی در HbA1c در افرادی که پیرو رژیم کم کربوهیدرات بودند، نشان داد. پس از تعدیل کردن انرژی، علیرغم دریافت انرژی برابر، گروه کم کربوهیدرات به طور قابل توجهی وزن بیشتری از دست داد و کنترل قند خون را بهبود بخشید که نشان دهنده نقش بالقوه محدودیت کربوهیدرات است. در یک سال، 78٪ از شرکت کنندگانی که کارآزمایی را با HbA1c بالای 6.5٪ شروع کردند، دیگر به هیچ دارویی غیر متفورمین نیاز نداشتند، و به طور قابل توجهی متفورمین را کاهش یا حذف کردند.

رژیم غذایی کربوهیدرات بالا

یک مطالعه که الگوهای غذایی کم کربوهیدرات (تعریف شده به عنوان ≤45 درصد کالری از کربوهیدرات) را با الگوهای غذایی با کربوهیدرات بالا (که به عنوان بیش از 45٪ کالری از کربوهیدرات تعریف شده است) مقایسه کرد، نشان داد که بهبود هموگلوبین A1C در مداخلات با رژیم بسیار کم کربوهیدرات (که در آن کمتر از 26٪ کالری از کربوهیدرات تامین می شود) در ماه های 3 و 6 وجود داشت. هرچند در ماه های 12 و 24 مشاهده نشد‌.

در متاآنالیزی که الگوهای غذایی کم کربوهیدرات را با کربوهیدرات بالا مقایسه کرد نشان داد که هر چه محدودیت کربوهیدرات بیشتر باشد، کاهش بیشتری در A1C رخ می دهد ، اگرچه A1C در مدت زمان 1 سال و بیشتر برای هر دو الگوی غذایی مشابه بود .

مقایسه رژیم غذایی کم چرب و رژیم پرچرب

مطالعه دیگری، الگوی غذایی کم کربوهیدرات (که کمتر از 40 درصد کالری از کربوهیدرات تعریف می‌شود) را با الگوی غذایی کم‌چرب (که کمتر از 30 درصد کالری از چربی تعریف می‌شود) مقایسه کرد. که نشان داد ، الگوی غذایی کم کربوهیدرات تا 6 ماه منجر به بهبود هموگلوبین A1C شد، همچنین تری گلیسیرید را کاهش، HDL-C را افزایش ، فشار خون را کاهش و منجر به کاهش بیشتر داروهای دیابت شد. در مطالعه دیگر که رویکرد رژیم غذایی کم کربوهیدرات برای بیماران مبتلا به دیابت نوع دو و پیش دیابت را در یک دوره طولانی (6 سال) را بررسی کرد؛نتایج زیر حاصل شد: در 46٪ از بیماران مبتلا به دیابت نوع دو، بهبود قابل توجهی در تمام پارامترهای اندازه گیری شده(وزن، HbA1c، پروفایل لیپیدی و فشار خون) با بهبودی دیابت بدون دارو رخ داد . همچنین93 درصد بیماران پیش دیابتی، به HbA1c طبیعی و بهبودهای مشابهی در نشانگرهای متابولیک قلبی که در گروه دیابتی دیده شد، دست یافتند.همچنین نشان داد، شرکت‌کنندگانی که با بدترین قند خون (HbA1c بالاتر) مطالعه را شروع کردند، بیشترین پیشرفت‌ها را در کنترل دیابت داشتند.

جراحی چاقی

نتایج یک متاآنالیز نشان می‌دهد که جراحی چاقی مؤثرترین روش برای اثربخشی کلی و بهبودی طولانی‌مدت است، حتی اگر نگرانی‌های مرتبط با عوارض جراحی، هزینه درمان و اصلاح کامل سبک زندگی پس از جراحی همچنان چالش‌هایی برای پذیرش گسترده این رویکرد باشد. در حالی که هر دو رویکرد رژیم‌های غذایی کم کالری و رژیم‌های غذایی محدودیت کربوهیدرات برای معکوس کردن دیابت در کوتاه مدت (تا دو سال) قانع کننده هستند، حفظ طولانی مدت بهبودی دیابت هنوز اثبات نشده است.

تاثیر برنامه غذایی بسیار کم کربوهیدرات بر دیابت

انجمن دیابت آمریکا در مطالعات خود این نکته را این چنین بیان میکند :اتخاذ یک برنامه غذایی بسیار کم کربوهیدرات (VLC) می تواند منجربه کاهش سریع گلوکز خون شود. بنابراین، برای جلوگیری از کم آبی بدن و کنترل کاهش انسولین و داروهای کاهنده قند خون برای جلوگیری از هیپوگلیسمی، مشورت با یک پزشک یا متخصص تغذیه حاذق در ابتدا شروع رژیم کم کربوهیدرات ضروری است .

نتیجه گیری

به طور کلی آنچه از مطالعات بدست می آید این است که رژیم های با کربوهیدرات پایین در کوتاه مدت(۶تا ۱۲ماه) باعث بهبود بسیاری از علائم دیابت نوع ۲ می گردد اما بررسی نتایج در طولانی مدت نیازمند تحقیقات بیشتر است .