نوروپاتی در افراد مبتلا به دیابت و ریزمغذی‌های موثر
مقدمه
- حدود 70 درصد از افراد مبتلا به دیابت دارای درجاتی از نوروپاتی هستند؛ برای مثال: اختلال در حس در دست‌ها و پاها، کندی هضم یا سندرم تونل کارپال.
- نوروپاتی می تواند پاسخ قلبی به ورزش را کاهش دهد (نقش اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک در عملکرد قلب)، باعث افت فشار خون وضعیتی، اختلال در تنظیم حرارت، اختلال در جریان خون و تعریق پوست، اختلال در دید شب، اختلال تشنگی، خطر کم آبی بدن و گاستروپارزی غیرقابل پیش بینی شود.
- نوروپاتی می‌تواند با مدیریت دقیق قند خون به تاخیر بیفتد. کاهش وزن ممکن است برای افراد چاق مفید باشد.
انواع نوروپاتی
- انواع نوروپاتی: مونو نوروپاتی و مونو نوروپاتی مولتی پلکس
پلی نوروپاتی و پلی رادیکولونوروپاتی
- سه رشته عصب مهم داریم که به سمت دستان می آیند: 1. مدیان 2. اولنار 3. رادیان
* بسیاری از افراد دیابتی در خم کردن انگشتان دست مشکلی ندارند اما در خم کردن مچ دست که با دخالت عصب رادیال اتفاق می افتد مشکل دارند. به چنین حالتی مونو نوروپاتی می‌گویند.
- در برخی افراد دیابتی، خصوصا افرادی که در دوره میانسالی هستند علاوه بر مشکل در خم کردن مچ دست، دچار افتادگی شدید پلک هم هستند به این حالت مونو نوروپاتی مولتی پلکس می‌گویند.
- سندرم تونل کوبیتال : عصب اولنار در مسیر خود از مغز به سمت انگشت کوچک و حلقه از تونلی به نام کوبیتال عبور می‌کند؛ اگر در مسیر عبور از این تونل مسدودیت یا اختلالی ایجاد شود، به این حالت سندرم تونل کوبیتال می‌گویند.
- سندرم تونل کارپال : عصب مدیان در مسیر خود از مغز به سمت سه انگشت دیگر دست از تونلی به نام کارپال عبور می‌کند؛ اگر در مسیر عبور از این تونل مسدودیت یا اختلالی ایجاد شود، به این حالت سندرم تونل کارپال می‌گویند.
در افراد مبتلا به دیابت التهاب ناشی از قند خون بالا بر تونل کارپال تاثیر میگذارد و مسیر عبور عصب را دچار مشکل می‌کند.
- ویتامین B6 با حداکثر دوز 200 میلی‌گرم در روز برای سندرم تونل کارپال استفاده می‌شود اما نیاز به پایش مرتب دارد.
یکی از راه‌های تشخیص این سندرم تست تینل و فالن است. تست تینل: در این مانور ضربات ملایم روی عصب مدین به مدت 30 تا 60 ثانیه بر سطح مچ زده می‌شود. اگر انگشتان شما گزگز کنند و یا احساس شوک الکتریکی دست دهد، تست مثبت است و ممکن است به سندرم تونل کارپال مبتلا شده باشید.
تست فالن: بیمار ساعدش را به‌طور افقی در هوا نگه داشته یا از پشت دو دست را به هم می‌چسباند بگونه‌ای که مچ در حالت خم شدن کامل قرار گیرد، این وضعیت را ۶۰ ثانیه نگه می‌دارد اگر کرخی و احساس خواب رفتن در انگشتان ایجاد شد تست مثبت است.
پلی نوروپاتی: خواب رفتن نوک انگشتان و پاها، گزگز شدن انگشتان، افتادن اجسام موقع برداشتن، حس اینکه جوراب پای فرد نیست، در موارد شدید همه دست فرد توانایی حرکت ندارد. دکتر محسن محمدی پلی نوروپاتی پیشرونده و غیر قابل برگشت و فقط می توان به تاخیر انداخت. • اگرقند خون کنترل نشود باعث دردی می شود که با مسکن ها هم به سختی تسکین می یابد= مفصل شارکو (مفصل نوروپاتیک)= از بین رفتن حس در مفاصل و برخورد پا به جاهای مختلف و زخم شدن پاها و عفونت ناخن ها
پلی رادیکولونوروپاتی: قابل برگشت است. درد های سیاتیک (کمر درد زیاد به پاها منتشر می شود یا شانه درد شدید که به دست ها منتشر می شود.)
اتونوم دیابتی: در دیابت های خیلی طولانی، سرگیجه موقع بلند شدن و افتادن، هیپوتنشن (تندی یا کندی ضربان قلب).
دارای unawareness hypoglycemia به دلیل از کار افتادن سیستم سمپاتیک شرایطی پس از پلی نوروپاتی و سندرم شارکو.
علائم هشدار دهنده هیپوگلیسمی در افراد سالم در این ها وجود ندارد.
بهترین دارو کلونیدین و سپس یوهمبین است.
مدیریت نوروپاتی: کنترل قند اولین هدف مدیریت این عارضه می باشد. •دارو: نورتریپتیلین، پرگابالین، گاباپنتین (معمول‌ترین) •مکمل: پیریدوکسین
- متابولیسم ویتامین B6 یا پیریدوکسین در دیابت نوع 1 تغییر می‌کند، که ممکن است بیماران را در معرض خطر کمبود ویتامین B6و عوارض دیابت قرار دهد.
•در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و 2 سطوح پلاسمایی پیریدوکسین به دلیل افزایش عملکرد آلکالین فسفاتاز پلاسمایی یا اثرات مهاری حاد بار گلوکز خوراکی بر غلظت پلاسمایی این ویتامین، کاهش می یابد. (ارتباط این ویتامین با دیابت به دلیل نقش آن درگلوکونئوژنز و گلیکوژنولیز می باشد.) •دوزهای بالاتر از سطوح فیزیولوژیک پیریدوکسین باعث کاهش معنادار تجمع محصولات گلیکوزیله می‌شود و نوروپاتی دیابتی را بهبود می‌بخشد.
- مکمل‌هایی با دوز 40 میلی‌گرم می‌توانند مناسب باشند.
- مکمل گیاهی نوروتک؛ کاهش التهاب، افزایش انتقال سیگنال های عصبی، تقویت ترمیم و بازسازی اعصاب محیطی درگیر
حاوی 100 میلی گرم عصاره خشک از گیاهان نسترن، تانسی (دکمه طلایی) و گزنه. حاوی آسکوربیک اسید، فلاونویید، بتاکاروتن و کلروژنیک اسید.
گیاه دکمه طلایی یا Tanacetum vulgare به عنوان گیاه جاودانگی معرفی شده است. درواقع نام “ Tansy از واژه یونانی “ athanasia به معنای “جاودانگی” می آید. تصور می شد که این گیاه جاودانگی را به ارمغان می آورد؛ به همین دلیل از آن برای مومیایی کردن استفاده می‌شد.
- هشدار!: دوزهای خوراکی این گیاه به صورت خودسرانه نباید مصرف شود و از عطاری تهیه شود؛ چون تنها در مکمل‌های دارای مجوز دوز این گیاه کنترل شده است.
/گل مغربی: یک مطالعه 12 ماهه از هند که شامل 80 نفر مبتلا به نوروپاتی شدید دیابتی بود، این درمان را مورد بررسی قرار داد. نتیجه‌گیری شد که دوز روزانه 500 تا 1000 میلی‌گرم کپسول روغن گل مغربی همراه با 400 میلی‌گرم ویتامین E باعث کاهش درد در 88 درصد از شرکت کنندگان می‌شود. مصرف روزانه کپسول روغن گل مغربی توسط بیماران دیابتی مبتلا به اختلالات عصبی بطور قابل ملاحظه ای منجر به بهبود علایم عصبی مانند افزایش سرعت انتقال پیام‌های اعصاب حرکتی، بهبود عملکرد اعصاب حسی، فعالیت‌های عضلانی ترکیبی، رفلکسهای تاندونی و افزایش عملکرد حسی در دست‌ها و پاهای این بیماران می‌گردد.
- هشدار!: افرادی که به اختلال خونریزی مبتلا هستند نباید از این کپسول استفاده کنند. همچنین، کسانی که می‌خواهند عمل جراحی انجام دهند باید حداقل دو هفته قبل از عمل جراحی مصرف این کپسول را قطع کنند. استفاده از روغن گل مغربی برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی و مبتلا به صرع ممنوع است.
- آلفالیپوئیک اسید: آلفا لیپوئیک اسید ماده‌ای ضدالتهابی است که اثربخشی آن برای بهبود حساسیت انسولینی و دفاع در برابر نوروپاتی اثبات شده است.
مصرف 300 تا 1200 میلی‌گرم از این ماده در روز توصیه می‌شود. بدن مقدار کمی از این آنتی‌اکسیدان را به طور طبیعی تولید می‌کند. مصرف مقدار بیشتری از آلفا لیپوئیک اسید به تنظیم قند خون و تسکین درد عصبی کمک می‌کند.
انتظار می‌رود علائم نوروپاتی دیابتی افرادی که روزانه 600 میلی‌گرم (بهترین و مطمئن‌ترین دوز) آلفالیپوئیک اسید مصرف می‌کنند، پس از 5 هفته تقریبا 19 % بهبود پیدا کند. آلفا لیپوئیک اسید در بلندمدت از آسیب عصبی بیشتر جلوگیری می‌کند.
- یک بار در روز همراه با غذا
- روغن ماهی
یک بررسی در سال 2017 ، پتانسیل روغن ماهی را به عنوان درمانی برای نوروپاتی محیطی دیابتی بررسی کرد. مطالعات نشان داده اند که روغن ماهی می تواند پیشرفت نوروپاتی را آهسته کرده و نوروپاتی دیابتی را معکوس کند. خواص ضدالتهابی آن برای کاهش درد و ناراحتی مفید است. اثرات محافظت نورونی آن می‌تواند به تحریک رشد نورون کمک کند.
- 2 گرم در روز؛ همراه با غذا
- کورکومین: به دارابودن خاصیت ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و ضد درد شناخته شده است. کورکومین ممکن است به تسکین بی‌حسی و سوزن سوزن شدن دست و پا کمک کند.
کورکومین حدود ۳-۵% زردچوبه را تشکیل می‌دهد. بیش از ۳۰۰۰ مطالعه در قرن اخیر نشان‌دهنده اثرات بالقوه کورکومین به عنوان یک ترکیب آنتی‌اکسیدان و ضد التهاب بوده است که آن را به یک مکمل ارزشمند
در پیشگیری و درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها تبدیل کرده است. همچنین امروزه تأثیر ترکیب کورکومین با سایر داروهای درمانی در سرطان بسیار مورد توجه قرار گرفته که نشان می‌دهد کورکومین باعث کاهش مقاومت سلول‌های سرطانی به دارو و کاهش مدت بقای سلول سرطانی می‌شود. از آنجایی که جذب خوراکی کورکومین در فرم‌های معمول بسیار پایین است. این محصول به شکلی طراحی و تولید شده است که کپسول های سافت ژل حاوی نانومیسل‌های کورکومین در کمتر از ۱۵ دقیقه جذب بدن شده برای حداقل6 ساعت در بدن پایدار مانده و از بین نروند و به این ترتیب تا بیش از ۱۰۰ برابر افزایش جذب کورکومین از راه خوراکی فراهم شده است.
- ملاحظات:
•در صورت سابقه حساسیت به زردچوبه یا سایر داروها، مواد غذایی و رنگی مصرف نشود. •در صورت ابتلا به سنگ کیسه صفرا و یا انسداد مجاری صفراوی مصرف نشود. •در بیماران دچار افزایش اسید معده و یا دارای زخم فعال گوارشی مصرف نشود. •از آنجایی که ایمنی کورکومین در بارداری و شیردهی موردمطالعه قرار نگرفته است، مصرف آن در این دوران توصیه نمی‌شود. •به علت اثرات رقیق کنندگی خون، ممکن است خطر خونریزی را در صورت مصرف همزمان با داروهای ضدانعقاد افزایش دهد؛ لذا توصیه می‌شود مصرف همزمان آن با داروهای ضدانعقاد نظیر هپارین، آسپرین، کلوپیدوگرل، دیپیریدامول، وارفارین و تیکلوپیدین با احتیاط صورت گیرد.
منابع:
1. Nasrabadi, Z., Rakhshani, M. H., Ebadi, H., & Akbarzadeh, R. (2019). Comparison of the Effect of Gabapentin and Evening Primrose Oil on Peripheral Neuropathy Pain in patients with type 2 diabetes. Clin Med, 26(1), 5-11.
2. Raymond, J. L., & Morrow, K. (2022). Krause and Mahan’s Food and the Nutrition Care Process, 16e, E-Book: Krause and Mahan’s Food and the Nutrition Care Process, 16e, E-Book. Elsevier Health Sciences
3. Basu, P., Maier, C., & Basu, A. (2021). Effects of curcumin and its different formulations in preclinical and clinical studies of peripheral neuropathic and postoperative pain: a comprehensive review. International Journal of Molecular Sciences, 22(9), 4666.
4. Unda, S. R., Villegas, E. A., Toledo, M. E., Asis Onell, G., & Laino, C. H. (2020). Beneficial effects of fish oil enriched in omega-3 fatty acids on the development and maintenance of neuropathic pain. Journal of Pharmacy and Pharmacology, 72(3), 437-447.
5. Pieralice, S., Vari, R., Minutolo, A., Maurizi, A. R., Fioriti, E., Napoli, N., ... & Maddaloni, E. (2019). Biomarkers of response to alpha-lipoic acid±palmitoiletanolamide treatment in patients with diabetes and symptoms of peripheral neuropathy. Endocrine, 66, 178-184.
6. Elbadawy, A. M., Abd Elmoniem, R. O., & Elsayed, A. M. (2021). Alpha lipoic acid and diabetes mellitus: potential effects on peripheral neuropathy and different metabolic parameters. Alexandria Journal of Medicine, 57(1), 113-120.
7. El-kossi, A. E. A., Abdellah, M. M., Rashad, A. M., & Hamed, S. A. (2011). The effectiveness of evening primrose oil and alpha lipoic acid in recovery of nerve function in diabetic rats. Journal of Clinical & Experimental Investigations, 2(3).
8. Khosravi, M. H., Atefi, A., Mehri, A., Sodeifian, F., Yousefi, J., Bagheri Hagh, A., ... & Saeedi, M. (2023). Therapeutic effects of Rosa canina, Urtica dioica and Tanacetum vulgare herbal combination in treatment of tinnitus symptoms: A double‐blind randomised clinical trial. Clinical Otolaryngology, 48(2), 151-157.
9. Muhamad, R., Akrivaki, A., Papagiannopoulou, G., Zavridis, P., & Zis, P. (2023). The role of vitamin B6 in peripheral neuropathy: A systematic review. Nutrients, 15(13), 2823.